Algemene Beschouwingen
Inbreng Progressief Beek eerste termijn, begroting 2026
In 2022 gingen we met deze gemeenteraad van start. En goh wat hebben de afgelopen jaren veel ontwikkelingen samen meegemaakt. De nasleep van de coronaperiode. Oorlog in Oekraïne en steeds stijgende energieprijzen, de val van kabinet Rutte IV, de val van kabinet Schoof en een zogenaamd ravijn dat nog steeds op ons af dreigt te komen.
Dit is de laatste begrotingsbehandeling van deze raadsperiode en dit zijn voor mij de eerste algemene beschouwingen die ik mag uitspreken namens Progressief Beek. Ik had dit graag gedaan in een tijd waar de financiën er rooskleuriger voorstonden en we allerlei nieuwe ideeën en plannen konden aandragen.
Maar helaas is dat anders.
In het hele land hebben gemeenten te maken met onzekerheid over inkomsten vanuit het Rijk. En dat terwijl de kosten voor gemeenten oplopen, wat leidt tot tekorten in de begroting. Aan de gemeente de taak om een begroting op te stellen waarin inkomsten en uitgaven in evenwicht zijn. Niet alleen voor nu, maar ook voor later.
Daarbij moeten verstandige keuzes gemaakt worden. Zowel keuzes voor de korte termijn als keuzes op de lange termijn: voor onze kinderen en onze kleinkinderen. Wij hebben niet voor niks deze periode van de kindergemeenteraad een Toekomststoel gekregen. (hij heeft daar een mooie plek) Zodat wij niet vergeten te denken aan de jeugd en de inwoners van de toekomst.
Als het gaat om duurzaamheid zien wij dat het onderzoek naar de zonneweide op Aviation Valley is gestopt vanwege netcongestie. Grootschalige opwek van duurzame energie lijkt hiermee op de lange baan te komen. En dat terwijl we, zelfs toen ik nog commissielid was, al locaties op een kaart tekende waar we dit mogelijk konden gaan doen. Haalt de gemeente haar duurzaamheidsdoelen? En hoe zit het met onze bijdrage aan de regionale energiestrategie?
Ook een deel van de zogenaamde CDOKE-middelen, bedoeld voor maatregelen op het gebied van klimaat en energie vloeien terug in de algemene reserve. Hadden wij deze niet kunnen inzetten waar ze voor bedoeld zijn? Met een blik op onze toekomststoel hadden wij graag gezien dat duurzaamheid een grotere prioriteit heeft.
Deze periode hebben we ook in het sociaal domein stappen gezet met het vaststellen van een strategische visie sociaal domein, waarbij we bestaanszekerheid en kansengelijkheid vergroten en gezond samenleven versterken. Wij staan achter de beweging die wij maken naar meer inzetten op preventie, en vinden dat nabijheid en wijkgericht werken daarbij voorop moet staan. Zodat zorg voor iedereen dichtbij is. Op zo’n manier waarbij we ook in de toekomst zorg en ondersteuning uitvoerbaar en betaalbaar houden.
Kijkend naar de toekomststoel, vinden wij dat ook toekomstige generaties recht hebben op gezonde lucht. In Beek en Stein zijn de zorgen bij inwoners over gezondheidsrisico’s in hun buurt het grootst blijkt uit onderzoek van de GGD. Als bron van zorg worden Chemelot, MAA en drukke wegen genoemd. Daarom zouden wij graag willen dat ook de gemeente Beek zich aansluit bij het Schone Lucht Akkoord. Buurgemeenten als Meerssen en Sittard-Geleen hebben dat al gedaan. Het doel van het Schone Lucht Akkoord is om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren en te streven naar een gezondheidswinst van minimaal 50 procent in 2030 ten opzichte van 2016. Wij hopen dat de gemeente Beek deze doelen omarmt en daarom dienen wij de motie Aansluiten bij het Schone Lucht Akkoord in.
Voorafgaand aan de verkiezingen van 2014 was de financiële positie van de gemeente Beek rooskleurig en schuldenvrij. Maar de komst van de decentralisaties en daarmee gepaard gaande budgettaire kortingen in het sociale domein hebben een wissel getrokken op het financiële huishoudboekje van de gemeente Beek. Anno 2025 zitten wij in een situatie waardoor investeringsprojecten gefinancierd moeten worden met geleend geld, wat leidt tot hogere financieringslasten.
Extra financiële middelen vanaf 2028 vanuit het Rijk zijn meer dan welkom om het begrotingssaldo meer in evenwicht te krijgen.
Helaas hebben we allemaal geen glazen bol om in de toekomst te kijken. We kunnen niet voorspellen of het ‘ravijnjaar’ echt zo’n impact zal hebben zoals het er nu voor staat, of dat het nieuwe kabinet de effecten nog zal dempen. Maar uiteindelijk zullen we maatregelen moeten gaan nemen om in 2028 en 2029 ook uit de rode cijfers te blijven.
Kunnen wij als gemeente alle grote projecten wel aan? Niet alleen qua capaciteit, maar ook qua financiën? Wij kunnen niet alles doen en zeker niet alles tegelijk doen. Zeker niet als we nog een buffer willen overhouden voor de komende jaren, voor de toekomst.
Nu hebben we het probleem voor vandaag opgelost, maar we verzwakken onze weerbaarheid van morgen.
Door gedoseerd te investeren houden we onze begroting ook voor de toekomst robuuster. We vinden het investeringsvolume in deze begroting daarom onverantwoord hoog. We creëren een tekort in 2028 en 2029 waarbij we de oplossing doorschuiven naar een volgend bestuur. Wat we aan inkomsten uit het Rijk gaan krijgen, dat kunnen we nog niet voorspellen. Dat we, zoals het er nu naar uitziet, geen aanspraak meer kunnen maken op onze algemene reserve om de begroting voor de jaren na 2027 sluitend te krijgen, dat zien we nu aankomen. Daarom dienen wij de motie investeringsplafond in.
Voorzitter, Progressief Beek staat voor een begroting die eerlijk is over de problemen en over de oplossingen, voor vandaag én voor morgen. Voor een begroting die altijd de toekomststoel in het oog houdt. En voor een begroting die vertrouwen biedt voor de toekomst, waar we graag samen aan willen werken.